Otyłość u dzieci to coraz większy problem krajów wysokorozwiniętych. Niestety, otyłe dzieci narażone są na szereg przykrych i niebezpiecznych dla zdrowia dolegliwości. Za taki stan zwykle odpowiada uwielbiane przez najmłodszych śmieciowe jedzenie i brak aktywności fizycznej. Warto pamiętać, że nieleczona otyłość może przyczynić się do rozwoju wielu chorób związanych z układem sercowo-naczyniowym. Ponadto, otyłe dzieci często zmagają się z odrzuceniem rówieśników, co znacząco obniża ich samoocenę i przyczynia się do powstawania problemów na tle psychologicznym. Dlaczego dziecięca otyłość staje się chorobą cywilizacyjną krajów pierwszego świata i jaka jest odpowiedź na ten palący problem?
Jakie są przyczyny otyłości u dzieci?
Otyłość jest efektem dysproporcji pomiędzy ilością spożywanego pokarmu a zużyciem energii, którego pokarm ten dostarcza do organizmu. Otyłość jest chorobą, która rozwija się wskutek długotrwałego utrzymywania tej dysproporcji. Warto jednak pokreślić, że na rozwój choroby wpływ mają zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne. Na przestrzeni ostatni lat, sposób odżywania uległ znaczącym modyfikacjom. Łatwa dostępność śmieciowego jedzenia, za którym dzieci wprost przepadają, jest głównym źródłem problemu. Do całości dochodzi także kwestia znikomej aktywności fizycznej wśród dzieci, które zamiast sportu oraz częściej wybierają komputer czy telewizor.
Jak obliczyć prawidłową masę ciała dziecka?
Prawidłowa ocena masy ciała dziecka musi uwzględniać specyfikę każdego okresu rozwojowego. Z każdym rokiem ciało dziecka rośnie, a więc określone normy rozwojowe zwiększają się proporcjonalnie do wieku. W obliczaniu prawidłowej masy ciała dziecka równie istotny jest wiek, jak i wzrost dziecka. Najczęściej stosowanym wskaźnikiem jest BMI, czyli Body Mass Index. Według BMI masa ciała liczona w kilogramach jest dzielona przez wysokość ciała dziecka. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, z nadwagą mamy do czynienia kiedy wskaźnik BMI jest równy lub większy niż 85 centyla. Z kolei otyłość rozpoznaje się gdy wartość wskaźnika BMI przekroczy 95 centyla.
Jakie są skutki dziecięcej otyłości?
Otyłość u dzieci może skutkować pojawieniem się wielu dolegliwości związanych z układem sercowo-naczyniowym. Nie jest to jednak jedyny problem związany z nieleczoną otyłością dziecka. Wśród nich wyróżnić możemy:
- zaburzenia gospodarki węglowodanowej, czyli rozwój cukrzycy typu 2
- insulinooporność
- zaburzenia gospodarki lipidowej
- zaburzenia kostno-stawowe
- nadciśnienie tętnicze
- stłuszczenie wątroby
- bezdech senny
- zaburzenia gospodarki hormonalnej
- zaburzenia psychiczne, takie jak stany depresyjne i lękowe
- zwiększenie predyspozycji do zapadania na choroby nowotworowe w dorosłym wieku
Czy otyłość może być dziedziczna?
Istnieją badania według których aż 70% dzieci otyłych to potomstwo otyłych rodziców. Jeśli żaden z rodziców nie ma nadwagi, ryzyko wystąpienia otyłości u dziecka wynosi jedynie 10%. Czy to oznacza, że otyłość jest dziedziczna? Nie do końca. Badacze nie stwierdzili jakoby istniało coś takiego jak „gen otyłości”. Oczywiście istnieją osoby, które wykazują większe predyspozycje do szybkiego przybierania na masie. Dziedziczenie otyłości nie polega na jej przekazywaniu jej w stricte biologiczny sposób, a na wielopokoleniowym kultywowaniu nieprawidłowych wzorców kulinarnych. Jeśli rodzice przez całe swoje życie niezdrowo się odżywiali i stronili od aktywności fizycznej, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że dziecko w naturalny sposób przejmie od rodziców szkodliwe nawyki. Co więcej osoby dorosłe, które nie leczą własnej otyłości, często bagatelizują problem gdy pojawia się on także u dziecka i nie zdają sobie sprawy z daleko idących konsekwencji choroby.
Otyłość dziecięca – od czego zacząć leczenie?
Podstawowym elementem leczenia otyłości jest radykalna zmiana nawyków żywieniowych i włączenie do codziennej rutyny odpowiedniej dawki aktywności fizycznej. Ogromne znaczenie ma także odpowiednia opieka psychologiczna nad dzieckiem zmagającym się z otyłością. Pierwszym krokiem do zdrowej i ładnej sylwetki jest edukacja dziecka w zakresie zdrowych nawyków żywieniowych i korzyści płynących z regularnego uprawiania sportu. Dzieci powinny wiedzieć, jakie są skutki niekontrolowanego jedzenia fast-foodów, słodyczy, słonych przekąsek czy picia słodzonych napoi. Oczywiście dziecko należy uświadamiać w taki sposób, aby nie naruszyć ich kruchej wrażliwości. Jeśli edukacja będzie zbyt natarczywa lub wręcz oskarżająca, dziecko może zbuntować się i zniechęcić do nowego stylu życia.
Najlepszym sposobem jest zatem wprowadzanie zmian w formie zabawy. Wspólne przygotowywanie zdrowych posiłków, wyciskanie soków, angażowanie dziecka w zakupy może przerodzić się w powstanie nowych, zdrowych przyzwyczajeń. Absolutnie nie należy zmuszać dziecka do jedzenia rzeczy, które mu nie smakują i wydzielać słodyczy jako nagrody. Ścisłej kontroli musi ulec także ilość czasu spędzanego przed telewizorem czy komputerem. W proces odchudzania dziecka musi być zaangażowana cała rodzina. Absolutnie nie można dopuszczać do sytuacji, w której dziecku podawane są dietetyczne posiłki, podczas gdy reszta domowników zajada się potrawami nie mającymi nic wspólnego ze zdrowym odżywianiem. Takie postępowanie wzbudzi w dziecku poczucie odrzucenia i z pewnością obniży jego samoocenę.
Drugim najistotniejszym elementem w procesie odchudzania jest wprowadzenie aktywności fizycznej. I wcale nie oznacza to, że trzeba wysyłać dzieci na rozmaite zajęcia sportowe czy zmuszać do wykonywania ćwiczeń w domu. Wprowadzanie aktywności ruchowej powinno mieć formę wspólnej zabawy, tak samo jak zmiana nawyków żywieniowych. Wspólne zabawy, pływanie czy jazda na rowerze nie tylko poprawi samopoczucie wszystkich członków rodziny, ale także wpłynie na budowanie silnej więzi z dzieckiem.
Jak zapobiegać otyłości wśród dzieci?
Aby móc zapobiec otyłości wśród dzieci, należy zadbać o własne zdrowie i sylwetkę. Dzieci są bacznymi obserwatorami rzeczywistości, a osobami, które naśladują w pierwszej kolejności są rodzice. Jeśli rodzice wspólnie i konsekwentnie nie będą dążyć dążyć do pozbycia się problemu, dziecko nie poradzi sobie bez ich pomocy. Zanim zatem przekonamy dzieci do zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej, musimy sami zdać sobie sprawę z korzyści jakie daje szczupłe i zdrowe ciało.
